24 jun 2017 - 09:57
Nieuws
Onderzoek heeft aangetoond dat het torenuurwerk van de Sint-Gummaruskerk merkelijk ouder is dan werd gedacht. De basis dateert van 1395 en niet van 1612. Het historisch patrimonium van de stad is dan ook op wereldniveau een pronkstuk rijker. Volgens stadsbeiaardier Koen Van Assche beschikt Lier over één van de oudste nog werkende torenuurwerken ter wereld, over de nog enige werkende springtrommel uit 1712 en de enig overgebleven beiaard van de Lierse klokkengieter Allexius Julien.
De toren van de Sint-Gummaruskerk werd afgewerkt in 1395. In 1609 werd de torenspits door brand vernield en gingen het uurwerk en de klokken verloren. In 1611 werd een nieuw torenuurwerk gemaakt door Hans de Voghelaer uit Brussel. In 1702 werd de toren als gevolg van een blikseminslag opnieuw door brand vernield en ging het torenuurwerk uit 1611 grotendeels verloren. Vanaf 1708 werd de torenspits heropgebouwd. Daarbij werd aan de Antwerpse uurwerkmaker Henricus Joltrain opdracht gegeven om het uurwerk te herstellen en het te koppelen aan een nieuwe speeltrommel voor de beiaard. Deze opdracht werd voltooid in 1712. Lange tijd werd gedacht dat toen de restanten van het torenuurwerk uit 1612 werden gebruikt. De aankoop van een tweedehands torenuurwerk was een stuk goedkoper dan een volledig nieuw mechanisme.
Uit het doctoraatsonderzoek van Dr. P. Th. R. Mestrom blijkt nu dat de basis van het torenuurwerk veel ouder is en terug gaat tot 1395. In zijn publicatie ‘Uurwerken en uurwerkmakers in Limburg 1367-1850’, die reeds in 1997 verscheen bij Uitgeverij Eisma in Leeuwaarden in de reeks ‘Maaslandse Monografieën (nr. 60)’ wordt verwezen naar een verkoopakte van 21 maart 1703 die ‘ontdekt’ werd in het stadsarchief van Maastricht. Uit deze verkoopakte blijkt dat een torenuurwerk uit 1395 uit Maastricht, hoogstwaarschijnlijk gebouwd door stadsuurwerkmaker Henric Van Thoren, voor 650 gulden verkocht werd aan Henrick Moree, de afgevaardigde van de koordeken van Lier. Met het geld werden belangrijke boeken aangekocht voor de bibliotheek van Maastricht. Het uurwerk zou als basis gebruikt zijn voor het nieuwe torenuurwerk van 1712.
Het smeedijzeren uurwerk in de Sint-Gummarustoren vertoont meerdere punten van overeenkomst met het nog bestaande zusteruurwerk in het Dinghuis van Maastricht, dat eveneens in 1395 gemaakt werd door dezelfde uurwerkmaker. Bij het begin van de 20ste eeuw heeft Louis Zimmer getracht om het slingermechanisme te moderniseren. Helaas zijn daarbij enkele historische kenmerken verloren gegaan. Nadien en vooral na wereldoorlog II geraakten het torenuurwerk en de trommel in verval, tot in 2003-2005 ene grondige restauratie van de beiaard, de trommel en het torenuurwerk volgde. De beiaard werd toen uitgebreid met nieuwe klokken, w.o. de Gummarusklok die bijna 8 ton weegt. Lier beschikt dan ook over de mooiste barokbeiaard uit de 18de eeuw.
Tekst: DéBé
Foto’s RM
