02 apr 2025 - 19:41
Nieuws
In het kader van de Week van het Water hield Ir. Yves Plancke voor een bomvolle zaal d’ Open Poort een boeiende lezing met als titel ‘Getijdenwerking op de Netes door de eeuwen heen’. Hij deed dit op uitnodiging van het Waterforum Lier, Mensen en Wetenschap en Transitie Lier.
De gastspreker – expert onderzoekingenieur bij het Waterbouwkundig Laboratorium van de Vlaamse Overheid en gastdocent aan de UHasselt en de Hogere Zeevaartschool – werd ingeleid door Hans Welens. Yves Plancke maakte een reis door de tijd om de ontwikkeling van de getijden in het Schelde-estuarium en de Netes, aan de hand van tal van slides toe te lichten. Hij ging van start in de oertijd – meer dan 100.000 jaar geleden – toen de ijstijden zorgden voor het terugtrekken van de Noordzee. Daarna volgde een transgressie, waarbij het water de vallei terug innam. De Vlaamse rivieren voerden hun water via de Vlaamse vallei – een rivierdal tussen Antwerpen en Gent – af naar de Noordzee. Na de laatste ijstijd – 20.000 jaar geleden – mondden de rivieren uit in de Noordzee ter hoogte van de Doggersbank. Nadien steeg de zeespiegel met ongeveer 125 meter, waardoor de Noordzee terug naar de Belgische en de Nederlandse kust kwam te liggen. Ten tijde van de Romeinen had zich een duinengordel gevormd voor de kust, waarvan de Wadeneilanden vandaag nog een restant zijn. Achter de duinengordel vormde zich een binnenzee, die geleidelijk werd opgevuld met sediment.
Er ontstonden eilanden en de mens begon de gebieden in te polderen. Tot het jaar 1.000 stroomde de Schelde naar de Noordzee via de noordelijke zeearm – de huidige Oosterschelde en Grevelingen -, nadien via de zeearm Honte – de huidige Westerschelde. Het is in deze periode dat de getijden via de Schelde en de Rupel tot op de Nete voelbaar werden, wat bevestigd wordt in geschiedkundige beschrijvingen en geologische onderzoeken. Tijdens de middeleeuwen en de Nieuwe Tijd wordt de Schelde ingesnoerd door inpolderingen, waardoor de getijden dieper landinwaarts voelbaar worden. In de 20ste eeuw zorgen bijkomende menselijke ingrepen (rechttrekkingen, zandwinning, baggerwerken voor de Scheldehavens …) er voor dat het getij verder in het estuarium kan indringen, terwijl ook het getijverschil toeneemt. Met het Sigmaplan en het geactualiseerd Sigmaplan worden maatregelen getroffen om de steden en gemeenten langsheen het estuarium te beschermen tegen overstromingen zoals in 1953 en 1976. Ook in en rond Lier worden projecten gerealiseerd, zoals de Polder van Lier als gecontroleerd overstromingsgebied, de Anderstadt en verschillende wetlands. Met de toename van extreme weersomstandigheden en een stijgende zeespiegel is het de vraag hoelang deze maatregelen Lier en omstreken zullen beschermen tegen overstromingen. Bij een extreem scenario van een stijging van de zeespiegel met 3 meter, zal een deel van Lier zonder bijkomende maatregelen onder water komen. Na deze rijk gedocumenteerde uiteenzetting volgde nog een geanimeerde vraag- en antwoordronde.
Tekst DéBé
Illustraties Y. Plancke
